'နေဝင်ဘုရင်များ

နေရာ‌ဒေသအကြောင်းသိချင်ရင် ခရီးသွားမှတ်စုမှတ်တမ်းအပေါ်အ‌ခြေခံပြီးကြည့်မှတန်ဖိုးရှိတယ်လို့ ကျွန်တော်မြင်မိတယ်။ဒီစာအုပ်ရဲ့စာရေးသူက အနားမယူနိုင်ပဲ ပြည်နယ်အနှံ့ ခရီးများမှတ်တမ်းစုများကို အကျယ်ချဲ့ ရေးသားထားသည့်ကို ဒီစာအုပ်ထဲတွေ့ရတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဗြိတိသျှအမှုထမ်းခဲ့ပြီး စောစီးစွာ အငြိမ်းစားယူသွားပြီးမှ မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်လာကာ ရှမ်းပြည်နယ်သို့ ခရီးထွက်ရင်း ဖြစ်လာ‌တဲ့ခရီးသွားမှတ်တမ်းသာဖြစ်တယ်။စာရေးသူက အင်္ဂလိပ်လူမျိုးတစ်‌ယောက်ဖြစ်ပေမယ့် ဒီစာအုပ်အပေါ်မှာတော့သမာသမတ်ကျတယ်လို့ဆိုရမယ်။ဒီစာအုပ်ကအင်္ဂလိပ်လူမျိုးများက မြန်မာပြည်ကို အုပ်ချုပ်စဉ်ကာလ နှင့် ရှမ်းလူမျိုး‌တွေဖြစ်ရပ် ဖြစ်စဉ် တချို့ကိုသိရှိနားလည်နိုင်စေရန် ရည်ရွယ်ထားတဲ့စာအုပ်လို့ ဆိုရမယ်။

အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ တတိယစစ်ပွဲ (၁၈၈၅) ပြီးဆုံးချိန်၊ မန္တလေးနန်း‌တော်ကို သိမ်းပိုက်ပြီးချိန်ကာလ ရှမ်းပြည်နယ် စော်ဘွားစော်ခံများကိုသိမ်းသွင်းရန် အင်္ဂလိပ်ဘက်တော်သား ရွှေရိုးအမည်ခံ ဆာဂျော့စကော့ကို နယ်ချဲ့ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် စေလွှတ်ခဲ့တယ်။ မြန်မာနိုင်ငံတစ်ခုလုံး အင်္ဂလိပ်တို့ သိမ်းပိုက်စဉ် ရှမ်းပြည်နယ်များတွင် ပဒေသရာဇ် စော်ဘွားစော်ခံများ အုပ်စိုးနေတဲ့ကာလကို အဓိကမီးမောင်းထိုးပြထားတယ်။ကိုလိုနီဝါဒ အလိုကျ ရှမ်းပြည်နယ် ပဒေသရာဇ်ဘဝများကိုလည်း ပီပြင်စွာ ဖော်ပြထားတယ်။ ရှမ်းလူထုနှင့် ပဒေသရာဇ်ကတို့မှာ တခြားစီဖြစ်နေကြတယ်ဆိုတာကို မြင်ရမယ်။အင်္ဂလိပ်ကို စစ်မရှုံးခင်က ပဒေသရာဇ် (မင်းငယ်)များက ဗမာဘုရင်ကို ပဏ္ဏာဆက်ရလေ့ရှိတယ်။ဗမာဘုရင်များ နန်းတော်ရှိ ဆက်သထားရတဲ့သမီးတော်များ ကြမ္မာငင်ပြီး ဓားစားခံဖြစ်သွားမည်ကို စိုးရိမ်တာကြောင့် ရှမ်းပဒေသရာဇ်များက ဗမာဧကရာဇ်ကို တော်လှန်ပုန်ကန်ခြင်းများ မပြုလုပ်ခဲ့တာတော့ အမှန်ပါ။

မူရင်းစာရေးသူ မောရစ်ကောလစ်( Maurice Collins) ဆိုသူက ဗြိတိသျှကိုလိုနီ အုပ်ချုပ်ရေးဝန်းထမ်းဖြစ်တဲ့ အိန္ဒိယ ပဋိညာဉ်ခံဝန်ထမ်း (Indiain Civil Service= ICS ) တစ်ယောက်သာဖြစ်တယ်။ အဲ့ရာထူးရဖို့ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်က အနည်းဆုံး ဝိဇ္ဇာဂုဏ်ထူးအောင်မြင်သူမှသာ အိုင်စီအက်စ်ရာထူးကို မှန်းလို့ရတယ်။အောင်မြင်သူများက ဘိလပ်သို့သွားရောက်ကာ ပုံသွင်းခံရပြီးနောက် မြန်မာပြည်ပြန်လာကာ မြို့အုပ်၊ ဝန်ထောက်၊ အရေးပိုင်၊ တိုင်မင်းကြီး၊ အတွင်းဝန် စသည်တို့ဖြစ်လာကြတယ်။မြန်မာထဲမှ မြန်မာစာဂုဏ်ထူးရသည့် ဦးစိန်တင်ဆိုသူသာ အိုင်စီအက်စ် ဖြစ်လာတဲ့ မှတ်တမ်းရှိတယ်။ သူကား စာပေလောကတွင် လူသိများသူ သိပ္ပံမောင်ဝ ဆိုတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်သာဖြစ်ပါတယ်။၁၉၃၇ တွင် မြန်မာနိုင်ငံကို အိန္ဒိယမှ ခွဲထုတ်လိုက်သည့်အခါ ထိုရာထူးကို BCS ( Burma Civil Service) ဖြင့်အမည်ပြောင်းလိုက်တယ်။

ရန်ကုန်အရေးပိုင်းဟောင်းတစ်ဉီးလည်းဖြစ်ခဲ့ဖူးသူ မောရစ်ကောလစ်( Maurice Collins) က ပင်စင်ယူပြီးနောက် ၃ နှစ်အကြာ အင်္ဂလိပ်လူမျိုးခရီးသွားတစ်ယောက်အဖြစ် ရှမ်းပြည်နယ် တိုင်းမင်းကြီးဖတ်ကြားချက်ကြောင့် ရှမ်းပြည်နယ်သို့နေရာအနှံ့ သွားရောက်ခဲ့ကာ စာအုပ်အတွက်ပြည့်စုံတဲ့အတွေ့အကြုံများကို ရခဲ့တယ်။သီးသန့်ခရီးစဉ်အ‌နေဖြင့်လည်း သွားရောက်လေ့လာခဲ့ပြီးအဲ့ကာလ ပတ်ဝန်းကျင် အုပ်ချုပ်ပုံ၊ သဘာဝတရားအလှ၊ ကြင်နာတတ်တဲ့ ဓလေ့ရိုးရာများနှင့် အစွဲကြီးကြတဲ့ ယုံကြည်မှုတွေအကြောင်းတွေကို ရှုထောင့်မျိုးစုံကနေ စာရေးသူတစ်ယောက်ပီပီ နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာကာ မှတ်တမ်းတင်ထားသည်ကိုလည်း တွေ့ရတယ်။ ဘာသာပြန်သူဆရာကျော်အောင်ကလည်း ဒီစာအုပ်လေးနှင့်အတူ ၁၉၉၈ ခုနစ်တွင် အမျိုးသားစာပေ (ဘာသာပြန်-သုတ) ဆုကိုလည်း ရင်ဝယ်ပိုက်နိုင်ခဲ့သည်ဟု သိရတယ်။တရုတ်ပြည် အနောက်ဘက်တံခါးအဖြစ်တဲ့ရှမ်းပြည်နယ်ဆိုတာ အင်္ဂလိပ်ကိုလိုနီခေတ်က မဟာဗျူဟာမြောက်တဲ့ တည်နေရာလို့ပြောလို့ရတယ်။ရှမ်းပြည်နယ်အလှအပနှင့် သယံဇာတတွေအကြောင်း၊ ရှမ်းတို့ ဓလေ့ထုံးတမ်းစဉ်လာများအကြောင်းနှင့် စော်ဘွားများ တန်ခိုးအာဏာမည်သို့မည်ပုံကြီးထွားလာပုံများကို ခရီးသွားမြင်ကွင်းများဖြင့်ရေးသားထားကို ခံစားမိမယ်။

ကမ္ဘောဇနေဝင်ဘုရင်များကိုယ်ပိုင်ဟော်နန်းများ၊ စံအိမ် တော်များနှင့် ခမ်းနားစွာနေထိုင်ခဲ့ကြတဲ့ ရှမ်းစော်ဘွားများရှိသလို ပင်ပန်းဆင်းရဲစွာဖြတ်သန်းနေရတဲ့ ရှမ်း စော်ဘွားများလည်းရှိခဲ့တယ်။ကျိုင်းတုံစော်ဘွားကြီးကို လုပ်ကြံခံရမှုအ‌ကြောင်းနှင့်အမှုဘယ်လိုဘယ်ပုံရင်ဆိုင်ကြပုံတွေက ယနေ့ခေတ်နှင့်မထူးခြားလှတာကို မြင်ရမယ်၊ ဉပဒေဆိုတာ လိုရာဆွဲသုံးနေကြတယ်။ အနုပညာလက်ရာများ၊သဘာဝရှုမျှော်ခင်းများ၊ စော်ဘွားတစ်ဦးချင်းစီ အလည်အပတ်သွားရောက်ခဲ့ပုံများ၊ မေးမြန်းထားချက်များက စိတ်ဝင်စားဖွယ် ဒေသန္တရ ဗဟုသုတအပြင် ခံစားချက် တွေကိုလည်း မြင်ရမယ်။တောင်ကြီးမြို့ ဆိုတာ ထိုအချိန်အခါတည်းက ခေတ်ဆန်လှပခဲ့ပုံကို ကောင်းကင်ဘုံနှင့် ခိုင်နှိုင်းတင်စားထားရသည့်အထိ ငြိမ်းချမ်းတယ်။လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် မိုးမိတ်၊ တောင်ပိုင်၊မိုင်းပွန်၊ညောင်ရွှေ စော်ဘွားတို့က ပဒေသရာဇ်ဘဝကို စွန့်လွတ်ကာ ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးတွင် ပူပေါင်းပါဝင်လာခဲ့ပေမယ့် ရှမ်းစော်ဘွားများ၏ဘဝက ဘယ်လိုဖြစ်သွားသလဲ ဆိုတာ ဖတ်ကြည့်စေချင်တယ်။

ရှမ်းပြည်အကြောင်းရာများများထပ်သိချင်ရင်တော့ Twilight over Burma နဲ့ The Moon Princess (memories of the shan state) စသည့်စာအုပ် ‌တွေကို ထပ်ဖတ်ကြည့်ဖို့ တိုက်တွန်းပါရစေ။

ခရီးသွားသမိုင်းမှတ်စု နှစ်သက်သူ ဒါမှမဟုတ် အမျိုးသားစာပေဆုရထားတဲ့ ဆရာကျော်အောင် စာအုပ်လေးကို နှစ်သက်သူဆို ပြည့်ပြည့်စုံစုံ ရေးထားတဲ့ ဒီစာအုပ်ကို မြည်းစမ်းကြည့်ဖို့ ပြောပါစေ။

Please Telegram ?
https://t.me/reviewsbybenevolent

Please YouTube ?
https://youtube.com/@reviewsbybenevolent?si=mvvS6O5nDVl-ygFi


စာဖတ်ခြင်းက အတွေးကို ပြောင်းလဲစေတယ်။?

Benevolent Guy