"စာအရေးအသား ကောင်းစေရန်" – အပိုင်း ၃: ဘယ်လို အမျိုးအစားတွေကို ရေးမလဲ  

ဒီအပိုင်းကတော့ Nonfiction အမျိုးအစားတွေကို ဘယ်လို ရေးရမလဲဆိုတဲ့ လက်တွေ့ကျတဲ့ နည်းလမ်းတွေကို ပြောပြထားတာပါ။

၁၁။ စာပေအဖြစ် Nonfiction (Nonfiction as Literature) 

• အဓိကအချက်: Nonfiction ဆိုတာ Fiction ထက် နိမ့်တဲ့ စာပေမဟုတ်ဘူး။ ဒါဟာ အမှန်တရားကို အခြေခံပြီး တည်ဆောက်ထားတဲ့ စာပေပဲ။
• အကောင်းဆုံး Nonfiction ဆိုတာ အချက်အလက်နဲ့ လက်မှုပညာ ပေါင်းစပ်ထားတာ။
• တီထွင်ဖန်တီးမှု ရှိဖို့ "စိတ်ကူးယဉ်ဖို့" မလိုပါဘူး။ ရှင်းလင်းပြတ်သားမှု၊ အသေးစိတ်ကျမှုနဲ့ စာရဲ့စည်းချက် တွေကပဲ အချက်အလက်တွေကို အသက်ဝင်စေတယ်။
• ဇာတ်အိမ် (scene)၊ စကားပြောခန်း (dialogue)၊ ဇာတ်ကောင် (character) စတဲ့ ပုံပြင်ပြောနည်းတွေကို သုံးပါ။ ဒါပေမဲ့ တိကျမှန်ကန်မှုကို ဘယ်တော့မှ မစွန့်လွှတ်နဲ့။
• သင်ခန်းစာ: စိန်ခေါ်မှုကတော့ တကယ့်ဘဝကို အချက်အလက်အတိုင်း ကိုက်အောင် ရေးရင်းနဲ့ ဝတ္ထုတစ်ပုဒ်လို စွဲမက်ဖွယ် ဖြစ်အောင် လုပ်ဖို့ပဲ။

၁၂။ လူပုဂ္ဂိုလ်များအကြောင်း ရေးသားခြင်း- အင်တာဗျူး 

• အဓိကအချက်: လူအကြောင်း ရေးသားခြင်းရဲ့ အနှစ်သာရက နားထောင်ခြင်းပဲ။
• ကိုယ်စကားပြောမယ့်သူနဲ့ သူတို့အကြောင်း ဘာသိချင်လဲဆိုတာ ကြိုသိထားပါ။
• အင်တာဗျူးဖြေမယ့်သူကို သက်သောင့်သက်သာ ရှိပါစေ။ ကောင်းတဲ့ အင်တာဗျူးဆိုတာ စစ်ဆေးမေးမြန်းတာ မဟုတ်ဘူး၊ စကားပြောဆိုတာပဲ။
• အသံသွင်းပေမဲ့ မှတ်စုကိုပဲ အားမကိုးနဲ့။ သူတို့ရဲ့ လက်ဟန်ခြေဟန်၊ အသံနေအသံထား၊ ပတ်ဝန်းကျင်ကို သတိထားပါ။
• ကိုးကားချက်တွေကို ပိုရှင်းအောင် တည်းဖြတ်လို့ရတယ်၊ ဒါပေမဲ့ မူရင်းအဓိပ္ပာယ်ကို လွဲအောင် ဘယ်တော့မှ မလုပ်နဲ့။
• သင်ခန်းစာ: အကောင်းဆုံး ပုံဖော်တင်ဆက်မှုတွေက ချီးမွမ်းတာ ဒါမှမဟုတ် အကျဉ်းချုပ်တာကနေ မလာဘဲ၊ သေးငယ်တဲ့ အသေးစိတ် အချက်အလက် နဲ့ စစ်မှန်တဲ့ အသံ တွေကနေ လာတာ။

၁၃။ နေရာများအကြောင်း ရေးသားခြင်း- ခရီးသွားဆောင်းပါး 

• အဓိကအချက်: ကိုယ်မြင်ရတဲ့အရာနဲ့ အဲဒီအရာရဲ့ အဓိပ္ပာယ်ကို ရေးသားပါ။
• စာရင်းမပြုစုပါနဲ့၊ အဓိပ္ပာယ်ပြန်ပါ။ ခရီးသွားစာပေဆိုတာ ဘယ်ရောက်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ မှတ်တမ်းမဟုတ်ဘူး၊ ဘာကြောင့် အရေးပါခဲ့လဲ ဆိုတာပဲ။
• နေရာတစ်ခုရဲ့ အနှစ်သာရကို ဖော်ပြမယ့် ဆန့်ကျင်ဘက်တွေ၊ လူတွေ၊ အခိုက်အတန့်တွေကို ရှာပါ။
• ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆန်ပါစေ။ အဲဒီနေရာအပေါ် ကိုယ့်ရဲ့ ခံစားချက်နဲ့ တုံ့ပြန်မှုကပဲ ထူးခြားစေတာ။
• စာလုံးထပ်နေတဲ့ စကားစုတွေ ("တန်ဖိုးရှိတဲ့ နေရာလေး"၊ "ရင်သပ်ရှုမောဖွယ် မြင်ကွင်း") ကို ရှောင်ပါ။ တိကျသေချာစွာ ဖော်ပြပါ။
• သင်ခန်းစာ: အကောင်းဆုံး ခရီးသွားစာပေက စာဖတ်သူကို ဘယ်နေရာသွားရမလဲ ဆိုတာထက် ပိုနက်နက်နဲနဲ မြင်တတ်အောင် သင်ပေးတယ်။

၁၄။ ကိုယ့်အကြောင်းကိုယ် ရေးသားခြင်း- အမှတ်တရစာပေ (Memoir) 

• အဓိကအချက်: အမှတ်တရစာပေဆိုတာ မှတ်ဉာဏ်ကနေ စစ်ထုတ်ထားတဲ့ အမှန်တရား ပဲ။
• ကောင်းတဲ့ Memoir က ရွေးချယ်မှု ရှိရမယ်။ ကိုယ့်ကို ပုံဖော်ခဲ့တဲ့ အတွေ့အကြုံတွေကို ရွေးချယ်ပြီး ရေးရတယ်။
• ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ရိုးသားပါစေ။ အပြစ်အနာအဆာ၊ ကျရှုံးမှု၊ ဟာသဉာဏ်၊ ထိလွယ်ရှလွယ် ဖြစ်မှုတွေပါ ပေါ်လွင်ပါစေ။
• နက်နဲအောင် အတင်းကြိုးစားမနေပါနဲ့၊ တိကျပါစေ။ စစ်မှန်တဲ့ အသေးစိတ် အချက်အလက်က ခံစားချက်တွေရဲ့ အမှန်တရားကို ဖန်တီးတယ်။
• ကိုယ့်ရဲ့ သဘာဝအသံကို သုံးပါ။ စာဖတ်သူတွေက ကိုယ်ဖန်တီးထားတဲ့ ပုံစံကို မဟုတ်ဘဲ ကိုယ့်ကိုပဲ လိုချင်ကြတာ။
• သင်ခန်းစာ: ကိုယ်ဖြစ်ချင်တဲ့သူကို မဟုတ်ဘဲ၊ ကိုယ်ဘယ်သူလဲ ဆိုတာကို ရေးပါ။

၁၅။ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ

• အဓိကအချက်: ရှင်းလင်းပြတ်သားမှုက ရှုပ်ထွေးတဲ့ အယူအဆတွေကို ရိုးရှင်းစေတယ်။
• စာရေးသူရဲ့အလုပ်က နည်းပညာဆိုင်ရာ အချက်အလက်တွေကို အဆင့်လျှော့ချခြင်းမရှိဘဲ နားလည်အောင် ဖန်တီးဖို့ပဲ။
• ကျွမ်းကျင်သူသုံး စကားလုံးတွေကို ရှောင်ပါ။ ဝေါဟာရတွေကို ရိုးရှင်းတဲ့ စကားနဲ့ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ပါ။
• အယူအဆတွေကို ရှင်းပြဖို့ ပုံပမာ (metaphor) တွေနဲ့ လက်တွေ့ကမ္ဘာ နမူနာတွေကို သုံးပါ။
• စာကြောင်းတွေကို တိုတိုနဲ့ အစီအစဥ်တကျ ထားပါ။ ရှင်းလင်းပြတ်သားမှုက ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေတယ်။
• သင်ခန်းစာ: ကိုယ်က ရိုးရိုးရှင်းရှင်း မရှင်းပြနိုင်သေးတာက အဲဒီအရာကို ကောင်းကောင်း နားမလည်သေးလို့ပဲ။

၁၆။ လုပ်ငန်းခွင်စာပေ (Business Writing) 

• အဓိကအချက်: Business Writing ဟာ တခြားစာတွေလိုပဲ လူသားဆန်ပြီး ရှင်းလင်းပြတ်သား သင့်တယ်။
• လုပ်ငန်းခွင်စာတွေ အများစုက အထူးပြုဝေါဟာရတွေ၊ ထပ်နေတဲ့ စကားစုတွေနဲ့ ပြည့်နေတယ်။
• “ကျွန်ုပ်တို့ အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ လုပ်ဆောင်နေပါတယ်” လိုမျိုး စကားစုတွေကို တိုက်ရိုက်လုပ်ဆောင်ချက် ("ကျွန်တော်တို့ စတင်နေပါပြီ") နဲ့ အစားထိုးလိုက်။
• တိုတိုနဲ့ လိုရင်းရောက်အောင် ရေးပါ။ အစောပိုင်းမှာပဲ လိုရင်းကို ရောက်အောင်သွားပါ။
• လုပ်ငန်းခွင်မှာ ရေးတာကလည်း လူနှစ်ဦးကြား ဆက်သွယ်ပြောဆိုတာပဲ ရှိသေးတယ်ဆိုတာ မမေ့ပါနဲ့။
• သင်ခန်းစာ: ရှင်းလင်းပြတ်သားမှုနဲ့ နွေးထွေးမှုဟာ လုပ်ငန်းခွင်မှာ အရေးပါတဲ့ အားသာချက် တွေပဲ။

၁၇။ အားကစား၊ အနုပညာ၊ နှင့် ဝေဖန်ရေး 

• အဓိကအချက်: ဝေဖန်ရေးအားလုံးဟာ ပုံပြင်ပြောခြင်း ဖြစ်တယ်။
• စာဖတ်သူတွေ သိပြီးသားအရာကို အကျဉ်းမချုပ်ပါနဲ့။ အဲဒီနေရာမှာ ဘယ်လိုခံစားရတယ် ဆိုတာ သူတို့ကို ပြပါ။
• လှုပ်ရှားမှု၊ အရောင်၊ စိတ်ခံစားမှု တွေကို ဖမ်းယူဖို့ အသေးစိတ်အချက်အလက်တွေ သုံးပါ။
• မျှတပါ၊ ရိုးသားပါ၊ တိကျပါ။ ချီးမွမ်းတာနဲ့ ဝေဖန်တာ နှစ်ခုစလုံးက အထောက်အထား လိုတယ်။
• ကိုယ့်အလုပ်က ဆုံးဖြတ်ဖို့ မဟုတ်ဘူး၊ ထွန်းလင်းပြသဖို့။
• သင်ခန်းစာ: ဝေဖန်ရေးဆရာရဲ့ လက်မှုပညာက စာနာနားလည်မှု (empathy) ဖြစ်တယ်။ အနုပညာရှင်နဲ့ ပရိသတ် နှစ်ဦးစလုံးရဲ့ အမြင်ကနေ မြင်ရမယ်။

အပိုင်း ၃ ရဲ့ အဓိက မှတ်သားစရာများ

• ကောင်းမွန်တဲ့ လက်မှုပညာနဲ့ ရိုးသားမှု ​ပေါင်းစပ်​ရေးတဲ့အခါ Nonfiction (ဘဝအကြောင်းအရာစာပေ) ဟာ တကယ့်စာပေ ဖြစ်လာတယ်။
• ခရီးသွားစာပေ၊ Memoir စတဲ့ ပုံဖော်တင်ဆက်ရတဲ့ စာတွေရဲ့ အောင်မြင်မှုဟာ ရှင်းလင်းပြတ်သားမှု၊ ဂရုတစိုက် လေ့လာမှုနဲ့ ကိုယ်ပိုင်အသံတွေပေါ်မှာ မူတည်တယ်။
• ကောင်းမွန်စွာ နားထောင်ခြင်းဟာ ကောင်းမွန်စွာ သတင်းပို့ခြင်းပဲ။
• အသေးစိတ် အချက်အလက်တွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံ က အမှန်တရားကို ပိုပြီး ထင်ရှားပေါ်လွင်စေတယ်။
• ရိုးရှင်းမှုနဲ့ လူသားဆန်မှုဟာ စာရေးသားတဲ့ ပုံစံအားလုံးကို ချိတ်ဆက်ပေးတဲ့ ဘုံအရည်အသွေးတွေပဲ။

စာရေးကောင်းအောင် လေ့ကျင့်မယ် (အပိုင်း ၃)

လေ့ကျင့်ခန်း ၁ – တကယ့်ဘဝကို ပုံပြင်အဖြစ် ရေးပါ

• ရည်ရွယ်ချက်: အချက်အလက်တွေကို ဇာတ်ကြောင်းအဖြစ် ပြောင်းလဲလိုက်ရအောင်။
• လေ့ကျင့်ခန်း:
• တကယ့်ဖြစ်ရပ်တစ်ခုကို ရွေးပါ (ပထမဆုံးအလုပ်၊ ခရီး၊ ကိုယ်လုပ်ခဲ့တဲ့ အမှား)။
• အဲဒါကို သတင်းပို့သလိုမျိုး (ရိုးရိုးရှင်းရှင်း အချက်အလက်) ရေးကြည့်ပါ။
• ပြီးရင် အဲဒါကိုပဲ ပုံပြင်တစ်ခုလို (ဇာတ်ကောင်၊ စကားပြောခန်း၊ စိတ်ခံစားမှု ထည့်သွင်း) ပြန်ရေးပါ။
• သုံးသပ်ချက်: အမှန်တရား မပျောက်ဘဲ ဘယ်ပုံစံက ပိုပြီး အသက်ဝင်တယ်လို့ ခံစားရလဲ?
• သင်ခန်းစာ: အမှန်တရားကိုပဲ ပုံစံနဲ့ အသံနဲ့ ပြောပြတဲ့အခါ Nonfiction ဟာ စာပေဖြစ်လာတယ်။

လေ့ကျင့်ခန်း ၂ – နားထောင်မှု စစ်ဆေးခြင်း (အင်တာဗျူး)

• ရည်ရွယ်ချက်: လူတွေရဲ့ စစ်မှန်တဲ့အသံကို ဖမ်းယူတတ်အောင်။
• လေ့ကျင့်ခန်း:
• သူငယ်ချင်း ဒါမှမဟုတ် မိသားစုဝင်ကို သူတို့ဝါသနာ ဒါမှမဟုတ် မှတ်ဉာဏ်တစ်ခု အကြောင်း ၅ မိနစ် အင်တာဗျူးပါ။
• သူတို့ ဘယ်လိုလူလဲဆိုတာ ဖော်ပြတဲ့ စာပိုဒ်တိုလေး တစ်ပိုဒ် ရေးပါ။ သူတို့ ပြောတဲ့ စကားလုံး အတိအကျ နဲ့ ဖော်ပြတဲ့ မျက်နှာသွင်ပြင်၊ ကိုယ်ဟန်အမူအရာစတဲ့ အသေးစိတ် အချက်လက် တစ်ခု သုံးပါ။
• သုံးသပ်ချက်: ဘယ်အသေးစိတ် အချက်လက် ဒါမှမဟုတ် ကိုးကားချက်က သူတို့အကြောင်းကို အများဆုံး ဖော်ပြခဲ့သလဲ?
• သင်ခန်းစာ: လူတွေ ဘာပြောတယ် ဆိုတာကိုသာမက၊ ဘယ်လိုပြောတယ် ဆိုတာကိုပါ နားထောင်ပါ။

လေ့ကျင့်ခန်း ၃ – လေ့လာမှုမှတစ်ဆင့် ခရီးသွားခြင်း

• ရည်ရွယ်ချက်: အာရုံခံစားမှုဆိုင်ရာ အသေးစိတ် အချက်လက်တွေနဲ့ နေရာတစ်ခုအကြောင်း ရေးသားပါ။
• လေ့ကျင့်ခန်း:
• အပြင်ကို ထွက်ပါ (လမ်းမ၊ ကော်ဖီဆိုင်၊ ပန်းခြံ)။
• စာမရေးဘဲ ၅ မိနစ် လေ့လာပါ။
• ပြီးရင် ခင်ဗျား နောက်ဆုံးမှ သတိထားမိတဲ့အရာ ကို ဖော်ပြပါ။ အဲဒါက များသောအားဖြင့် လူမမြင်တဲ့ အသေးစိတ် အချက်လက် ဖြစ်နေတတ်တယ်။
• သုံးသပ်ချက်: အဲဒီနေရာက ဘယ်လို စိတ်ခံစားမှု ဒါမှမဟုတ် အဓိပ္ပာယ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သလဲ?
• သင်ခန်းစာ: အကောင်းဆုံး ခရီးသွားစာပေက မိုင်အကွာအဝေးအကြောင်း မဟုတ်ဘူး၊ အဓိပ္ပာယ်အကြောင်း ပဲ။

လေ့ကျင့်ခန်း ၄ – အမှတ်တရစာပေ အခိုက်အတန့်

• ရည်ရွယ်ချက်: ကိုယ့်ပုံပြင်မှာ စိတ်ခံစားချက် အမှန်တရားကို ရှာဖွေရအောင်။
• လေ့ကျင့်ခန်း:
• ငယ်ဘဝ ဒါမှမဟုတ် လူလားမြောက်စက ခိုင်မာတဲ့ မှတ်ဉာဏ်တစ်ခုကို ရွေးပါ။
• “ကျွန်တော်/ကျွန်မ မှတ်မိတယ်…” နဲ့ စပြီး စာတစ်မျက်နှာ ရေးပါ။
• အာရုံခံစားမှုဆိုင်ရာ အသေးစိတ် အချက်လက် (အနံ့၊ အသံ၊ ဒါမှမဟုတ် အထိအတွေ့) တစ်ခု ထည့်သွင်းပါ။
• သုံးသပ်ချက်: အဲဒီ အသေးစိတ် အချက်လက်က အဲဒီအချိန်က ကိုယ့်အကြောင်းကို ဘယ်လို ဖော်ပြခဲ့သလဲ?
• သင်ခန်းစာ: မှတ်ဉာဏ်နဲ့ ရိုးသားမှု ပေါင်းဆုံရာက အမှတ်တရစာပေ ဖြစ်လာတယ်။

လေ့ကျင့်ခန်း ၅ – နည်းပညာပိုင်းဆိုင်ရာကို ရိုးရှင်းအောင်ပြုလုပ်ခြင်း

• ရည်ရွယ်ချက်: ရှုပ်ထွေးတဲ့အရာကို ရိုးရှင်းစွာ ရှင်းပြဖို့။
• လေ့ကျင့်ခန်း:
• ကိုယ်သိတဲ့ နည်းပညာ ဒါမှမဟုတ် ဘာသာရပ်တစ်ခု (ချက်ပြုတ်နည်း၊ app၊ လုပ်ငန်းစဉ်) ကို ရွေးပါ။
• အထူးပြုဝေါဟာရမပါဘဲ အသက် ၁၂ နှစ် ကလေးတစ်ယောက်ကို ရှင်းပြသလို ရှင်းပြပါ။
• ပြီးရင် စစ်ဆေးပါ — တိကျပြီး ရှင်းလင်းပါရဲ့လား?
• သုံးသပ်ချက်: ဘယ် ပုံပမာ (analogy) က ရှင်းလင်းပြတ်သားမှုကို အများဆုံး ကူညီခဲ့သလဲ?
• သင်ခန်းစာ: ရှုပ်ထွေးနေရင် ရိုးရှင်းအောင် လုပ်၊ အယူအဆကို မကျုံ့လိုက်ပါနဲ့၊ ပိုပြီး ထက်မြက်အောင် လုပ်လိုက်ပါ။

လေ့ကျင့်ခန်း ၆ – ရုံးအီးမေးလ်ကို ပြန်လည်ရေးသားခြင်း

• ရည်ရွယ်ချက်: လုပ်ငန်းခွင်စာပေမှာ ရှင်းလင်းပြတ်သားမှုနဲ့ နွေးထွေးမှုကို သုံးပါ။
• လေ့ကျင့်ခန်း:
• တရားဝင် လုပ်ငန်းခွင်သုံး စာပိုဒ် တစ်ခုကို ရှာပါ ဒါမှမဟုတ် စိတ်ကူးပါ (“ကျွန်ုပ်တို့သည် အကောင်အထည်ဖော်ရန် လုပ်ဆောင်နေပါသည်…”)။
• အဲဒါကို ကော်ဖီသောက်ရင်း လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်နဲ့ စကားပြောနေသလိုမျိုး ပြန်ရေးပါ။
• အသံနေ အသံထား၊ စာသွားစာလာနဲ့ သက်ရောက်မှုကို နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါ။
• သုံးသပ်ချက်: ဘယ်ပုံစံက တကယ့်လူတစ်ယောက်လို ထွက်ပေါ်နေသလဲ?
• သင်ခန်းစာ: ရှင်းလင်းတဲ့ လုပ်ငန်းခွင်စာပေက ယုံကြည်မှု ရစေတယ် — အထူးပြုဝေါဟာရက ယုံကြည်မှုကို ဆုံးရှုံးစေတယ်။

လေ့ကျင့်ခန်း ၇ – မျှတသော ဝေဖန်ရေးကို လေ့ကျင့်ခြင်း

• ရည်ရွယ်ချက်: လေ့လာမှုအပေါ် အခြေခံတဲ့ ဟန်ချက်ညီတဲ့ အမြင်ကို ရေးသားဖို့။
• လေ့ကျင့်ခန်း:
• ဗီဒီယိုတိုတစ်ခု ကြည့်ပါ၊ ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ် ဖတ်ပါ၊ ဒါမှမဟုတ် သီချင်းတစ်ပုဒ် နားထောင်ပါ။
• ဝါကျသုံးကြောင်း ရေးပါ။
• အောင်မြင်ခဲ့တာက ဘာလဲ
• မအောင်မြင်ခဲ့တာက ဘာလဲ
• ဘာကြောင့်လဲ
• သုံးသပ်ချက်: ကိုယ့်အသံက ရိုးသားခဲ့သလား? ဖန်တီးသူကို လေးစားခဲ့သလား?
• သင်ခန်းစာ: ဝေဖန်သူရဲ့ အခန်းကဏ္ဍက လွှမ်းမိုးဖို့ မဟုတ်ဘူး၊ ထွန်းလင်းပြသဖို့ပဲ။

စစ်ဆေးရန် စာရင်း

ခင်ဗျားရဲ့ စာကို မထုတ်ဝေခင် ဒါတွေ အကုန်လုံး အိုကေရဲ့လားဆိုတာ ပြန်စစ်ကြည့်ပါ။

• ငါ ရှင်းရှင်းလင်းလင်းနဲ့ အမှန်တရားအတိုင်း ရေးခဲ့ရဲ့လား?
• အကျဉ်းချုပ်တာထက် လူတွေကို နားထောင်တာ၊ လေ့လာတာ၊ နဲ့ ဖော်ပြတာ တွေ ပိုလုပ်ခဲ့လား?
• ခက်ခဲတဲ့ စိတ်ကူးတွေကိုတောင် နားလည်လွယ်အောင် ရေးနိုင်ခဲ့လား?
• အသေးစိတ်အချက်အလက်တွေကို အဓိပ္ပာယ်ထွက်လာအောင် သုံးနိုင်ခဲ့လား?
• ကိုယ့်ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်အသံက ရိုးသားပြီး လူသားဆန်နေလား?

အားလုံး "ဟုတ်" တယ်ဆိုရင်— ခင်ဗျားရဲ့စာက အဆင်သင့်ဖြစ်ပါပြီ!

Zinsser ရဲ့ "Forms" နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ စကား ၅ ခွန်း 

၁။ Nonfiction ကို စာပေလို ရေးပါ:

• Zinsser ပြောတာ: "စာရေးသူရဲ့ အလုပ်ဆိုတာ ဘဝကို နားလည်အောင် လုပ်ဖို့၊ ဗဟိုအချက်အလက်ကို ရှာပြီး ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ဖော်ပြဖို့ ပဲ။"
• ရှင်းပြချက်: (ခရီးသွားမှတ်တမ်းပဲဖြစ်ဖြစ်၊ သိပ္ပံအကြောင်းပဲဖြစ်ဖြစ်) ဘာပဲရေးရေး ရှင်းလင်းပြတ်သားတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ စရမယ်။ ကိုယ် အဓိကပြောချင်တာ ဘာလဲဆိုတာကို အရင်သိရမယ်ပေါ့။

 ၂။ လူအကြောင်း ရေးရင် နားထောင်ပါ:

• Zinsser ပြောတာ: "အင်တာဗျူးဆိုတာ စကားပြောဆိုမှုပဲ၊ စစ်ဆေးမေးမြန်းမှု မဟုတ်ဘူး။ မပြောဘဲ ချန်ထားတာကိုပါ နားထောင်ပါ။"
• ရှင်းပြချက်: လူအကြောင်း ရေးတဲ့အခါ မေးခွန်းတွေအများကြီး မေးဖို့ထက် စာနာနားလည်မှု ပေးဖို့က အရေးကြီးတယ်။ လူတွေ စကားပြောရင်း ဖော်ပြတဲ့ ခံစားချက်၊ မပြောဘဲ ချန်ထားခဲ့တဲ့အချက်တွေကိုပါ သတိထားဖို့လိုတယ်။

၃။ နေရာတွေအကြောင်း ရေးသားခြင်းရဲ့ လျှို့ဝှက်ချက်:

• Zinsser ပြောတာ: "အကောင်းဆုံး ခရီးသွားဆောင်းပါးက စာဖတ်သူကို ဘယ်သွားရမလဲ ဆိုတာထက် ဘယ်လို မြင်ရမလဲဆိုတာ သင်ပေးတယ်။"
• ရှင်းပြချက်: ခရီးသွားစာရေးရင် နေရာရဲ့ အဓိပ္ပာယ် အကြောင်းရေးတာက မိုင်ပေါင်း ဘယ်လောက်သွားခဲ့တယ်ဆိုတာထက် ပိုအရေးကြီးတယ်။ ကိုယ့်ရဲ့ စောင့်ကြည့်လေ့လာမှုကနေ ထိုးထွင်းဉာဏ် တစ်ခု ပေးနိုင်ရမယ်။

၄။ Memoir ရေးတဲ့အခါ ရိုးသားပါ:

• Zinsser ပြောတာ: "မှတ်တမ်းရေးသူရဲ့ အလုပ်က ရိုးသားဖို့၊ ကိုယ့်အကြောင်းကိုယ် ကြွယ်ဖို့၊ ကြွားဖို့ မဟုတ်ဘူး။"
• ရှင်းပြချက်: ကိုယ်ရေးမှတ်တမ်း ရေးတဲ့အခါ ပြီးပြည့်စုံတဲ့သူ ဖြစ်ချင်ယောင်ဆောင်မနေပါနဲ့။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် နှိမ့်ချပြီး တိတိကျကျ ပြောပြတဲ့ အမှန်တရား ကိုသာ ပေးပါ။ စာဖတ်သူတွေက ကိုယ့်ရဲ့ အားနည်းချက်တွေနဲ့ ရုန်းကန်မှုတွေကိုပါ သိချင်ကြတာ။

၅။ စီးပွားရေးစာတွေမှာလည်း ရှင်းလင်းပြတ်သားပါ:

• Zinsser ပြောတာ: "ဘာသာရပ် ဘယ်လောက်ပဲ ခက်ခဲပါစေ၊ ညံ့ဖျင်းစွာ ရေးသားခြင်းအတွက် ဆင်ခြေမရှိဘူး။ ရှင်းလင်းပြတ်သားမှုဟာ စာဖတ်သူကို လေးစားကြောင်း ပြသခြင်းရဲ့ လက္ခဏာပဲ။"
• ရှင်းပြချက်: Business Writing ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ သိပ္ပံပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ရှုပ်ထွေးတဲ့ အကြောင်းအရာကို ရှင်းလင်းလွယ်ကူအောင် ရေးဖို့က ကိုယ့်ရဲ့ တာဝန်ပဲ။ ဒါဟာ ပရော်ဖက်ရှင်နယ်ပီသတာပဲ။

အကယ်လို့ ဒီစာက မိတ်ဆွေအတွက် အကျိုးရှိတယ်၊ အသုံးဝင်တယ်ဆို စာရေးတာကို စိတ်ဝင်စားတဲ့ တခြားသူတွေလည်း ဖတ်ရှုလေ့လာ နိုင်အောင် ပြန်ညွှန်းပေးပြီး ကူညီပေးဖို့ မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါတယ်။ အဆုံးထိ အချိန်ပေး ဖတ်ရှုပေးတဲ့ အတွက် ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

ယခု လက်တွေ့အသုံးချစာအုပ်ကို William Zinsser ၏ On Writing Well စာအုပ်မှ ကောက်နှုတ်ပြီး ReadAct အဖွဲ့သားများမှ ပြင်ဆင်၊ တည်းဖြတ်သည်။

ReadAct: တကယ် ပြောင်းလဲဖို့ ဖတ်ပြီးရင် ထလုပ်