?Laptop Battery အကြောင်း တစေ့တစောင်း?

ဒီနေ့ ကျွန်တော်တို့ Laptop battery တွေအကြောင်း ပြောကြတာပေါ့။

ပထမဆုံးအနေနဲ့ laptop battery တွေရဲ့ specs တွေကို ဘာတွေလဲဆိုတာ အသေးစိတ်လေ့လာကြရအောင်။

1. Watt-hours (Wh):
ဒါကတော့ ဘက်ထရီရဲ့ စွမ်းအင်သိုလှောင်နိုင်မှုပမာဏကို ပြတာပါ။ ဥပမာ 45Wh ဆိုရင် 45 watts ကို တစ်နာရီစာ ပေးနိုင်တယ်လို့ ဆိုလိုတာပေါ့။ ဒါပေမယ့် ဒါကို တသတ်မှတ်တည်း မှတ်ယူလို့တော့ မရပါဘူး။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ laptop တွေက အချိန်တိုင်းမှာ တစ်ပုံစံတည်း စွမ်းအင်သုံးနေတာမဟုတ်လို့ပါ။

ဥပမာပြောပြရရင် - ကိုယ်က 45Wh battery ပမာဏပါတဲ့ laptop ကို သုံးနေတယ်ဆိုပါစို့။ စာရိုက်နေချိန်မှာ 10W လောက်ပဲသုံးမယ်။ ဒါဆို 4-5 နာရီလောက်သုံးလို့ရမယ်။ ဒါပေမယ့် ဂိမ်းဆော့နေရင်တော့ 30-40W လောက်သုံးမယ်။ အဲဒါဆိုရင်တော့ တစ်နာရီခွဲလောက်ပဲ ခံမှာပေါ့။

Wh များလေ laptop battery ပိုကြာကြာခံလေပဲ။ ဥပမာ 45Wh နဲ့ 60Wh ဆိုရင် 60Wh က 33% လောက်ပိုကြာတာပေါ့။ ဒါပေမယ့် battery ပိုများလာလေ laptop ကလည်း ပိုလေးလာလေပေါ့။

2. Voltage (V):
ဒါကတော့ လျှပ်စီးကြောင်းရဲ့ဖိအားပေါ့ဗျာ။ ရေပိုက်ထဲက ရေစီးကြောင်းကို စဉ်းစားကြည့်ပါ။ ဖိအားများလေ ရေပိုကြမ်းကြမ်းစီးလေပေါ့။ လျှပ်စစ်မှာလည်း ဒီအတိုင်းပဲ။ ဗို့အားမြင့်လေ၊ စွမ်းအင်ပိုကောင်းလေပဲ။

Laptop battery တွေမှာတော့ ပုံမှန်အားဖြင့် 11.1V (3 cell) သို့မဟုတ် 14.8V (4 cell) လောက်ရှိကြပါတယ်။ တချို့မော်ဒယ်တွေမှာ 7.2V လို့ နိမ့်တာတွေလည်းရှိသလို၊ 15V ထက်မြင့်တဲ့ မော်ဒယ်တွေလည်း ရှိပါတယ်။
ဗို့အားမြင့်လာတာနဲ့အမျှ laptop ရဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်လည်း မြင့်လာတတ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဗို့အားတစ်ခုတည်းကြည့်ပြီး battery ကောင်းမကောင်း မဆုံးဖြတ်သင့်ဘူး။ တခြား specs တွေနဲ့ပါ ယှဥ်ပြီး ဆုံးဖြတ်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

3. Ampere-hours (Ah) သို့မဟုတ် milliampere-hours (mAh):
ဒါကတော့ ဘက်ထရီထဲမှာ လျှပ်စီးကြောင်း ဘယ်လောက်များများ စီးဆင်းနိုင်လဲဆိုတာကို ပြောတာပါ။ ဥပမာ 4000mAh (4Ah) ဆိုရင် 4A ကို တစ်နာရီကြာအောင် ထုတ်ပေးနိုင်တယ်လို့ ဆိုလိုတာပါ။

ဒီနံပါတ်ကြီးလေ battery က ပိုကြာကြာခံလေပါပဲ။ ဒါပေမယ့် Ah တစ်ခုတည်းကြည့်လို့ မရဘူးနော်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဗို့အားတွေက မတူကြလို့ပါ။ ဥပမာ 11.1V, 4000mAh battery နဲ့ 14.8V, 3000mAh battery ဆိုရင် ဘယ်ဟာက ပိုကောင်းမလဲ? ဒါကို သိချင်ရင် Wh ကိုတွက်ကြည့်ရပါမယ်။

   11.1V x 4Ah = 44.4Wh
   14.8V x 3Ah = 44.4Wh
   ဟော... အတူတူပဲဆိုတာ တွေ့ရမယ်။ ဒါကြောင့် Wh က ပိုပြီး ခိုင်မာတဲ့ တိုင်းတာချက်ဖြစ်နေတာပေါ့။

4. Cell count:
ဒါကတော့ ဘက်ထရီထဲမှာ cell ဘယ်နှစ်ခုပါလဲဆိုတာပါ။ သာမန်အားဖြင့် 3-cell, 4-cell, 6-cell စသဖြင့် တွေ့ရလေ့ရှိပါတယ်။ Cell တွေများလေ battery ပမာဏများများ သိမ်းထားနိုင်လေပေါ့။ ဒါပေမယ့် အလေးချိန်လည်း ပိုများလာပါတယ်။

3-cell ဘက်ထရီဆိုရင် ပါးပါးလှပ်လှပ် business laptop တွေမှာ တွေ့ရလေ့ရှိပြီး၊ 6-cell ဆိုရင်တော့ gaming laptop တွေမှာ တွေ့ရလေ့ရှိပါတယ်။

5. Battery chemistry:
နောက်ဆုံးတစ်ခုက battery ရဲ့ ဓာတုဖွဲ့စည်းပုံပါ။ လက်ရှိမှာတော့ Li-ion (Lithium-ion) နဲ့ Li-Po (Lithium-Polymer) က အသုံးအများဆုံးပါပဲ။

Li-ion က ပိုပေါ့ပါးပြီး ပိုစျေးသက်သာပါတယ်။ ဒါပေမယ့် Li-Po ကျတော့ ပုံသဏ္ဍာန်အမျိုးမျိုးလုပ်လို့ရလို့ ပါးပါးလှပ်လှပ် laptop တွေမှာ သုံးလေ့ရှိပါတယ်။ Li-Po က Li-ion ထက် စွမ်းဆောင်ရည်နည်းနည်းပိုကောင်းပေမယ့် ပိုပြီးအပူထွက်ပါတယ်။

အပေါ်မှာပြောခဲ့တဲ့ specs တွေအပြင် နောက်ထပ်သိထားသင့်တဲ့ အချက်အလက်တွေလည်း ရှိပါသေးတယ်။

1. ဘက်ထရီသက်တမ်း (Battery Cycle Life):
ဒါက battery ကို ဘယ်နှစ်ကြိမ်အားသွင်းလို့ရမလဲဆိုတာကို ပြောတာပါ။ ပုံမှန်အားဖြင့် 300-500 cycle လောက်ရှိပါတယ်။ တစ်ကြိမ် အပြည့်အားသွင်းပြီး အားကုန်အသုံးပြုခြင်းကို cycle တစ်ခုလို့ သတ်မှတ်ပါတယ်။ cycle count များလာတာနဲ့အမျှ battery ရဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်က တဖြည်းဖြည်းကျဆင်းသွားပါတယ်။

2. အပူချိန် (Temperature):
Battery တွေဟာ အပူချိန်ကို အရမ်းထိခိုက်လွယ်ပါတယ်။ အပူချိန်အရမ်းမြင့်တဲ့နေရာမှာ ထားရင် battery ပျက်စီးနိုင်သလို၊ အရမ်းအေးတဲ့နေရာမှာထားရင်လည်း စွမ်းဆောင်ရည်ကျဆင်းပါတယ်။ အကောင်းဆုံးကတော့ အခန်းအပူချိန် 20-25°C (68-77°F) လောက်မှာ ထားသင့်ပါတယ်။

3. Smart Battery System:
Modern laptop battery တွေမှာ အသုံးပြုမှုကို စောင့်ကြည့်ပြီး battery သက်တမ်းကို ထိန်းညှိပေးတဲ့စနစ်ပါရှိပါတယ်။ ဥပမာ - အားပြည့်နေရင် အားသွင်းတာရပ်လိုက်တာမျိုး၊ အပူချိန်အရမ်းမြင့်လာရင် စွမ်းဆောင်ရည်လျှော့ချလိုက်တာမျိုးတွေ လုပ်ဆောင်နိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် battery ကျန်းမာရေးအခြေအနေကိုလည်း စစ်ဆေးနိုင်ပြီး၊ လိုအပ်ရင် အသုံးပြုသူကို အကြံပြုချက်တွေ ပေးနိုင်ပါတယ်။ ဥပမာ - battery ကို အစားထိုးဖို့အချိန်ရောက်ပြီဆိုတာမျိုးပေါ့။

4. Battery Swelling:
Battery တွေမှာ အန္တရာယ်အရှိဆုံးပြဿနာတစ်ခုကတော့ ဖောင်းပွလာခြင်းပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာ battery ထဲက ဓာတုပစ္စည်းတွေ တုံ့ပြန်မှုဖြစ်ပြီး ဓာတ်ငွေ့ထွက်လာလို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုဖြစ်လာရင် laptop ကို ဆက်မသုံးသင့်ဘဲ battery ကို ချက်ချင်းအစားထိုးသင့်ပါတယ်။

5. Battery Calibration:
တစ်ခါတစ်ရံ laptop က ပြသနေတဲ့ battery ရာခိုင်နှုန်းဟာ တကယ့်အခြေအနေနဲ့ မကိုက်ညီတာမျိုး ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ ဒါမျိုးဖြစ်ရင် ဘက်ထရီကို calibrate လုပ်ဖို့လိုပါတယ်။ နည်းလမ်းကတော့ laptop ကို အားကုန်အောင်သုံး၊ ပြီးရင် 100% ပြည့်အောင်အားသွင်း၊ နောက်တစ်ခါ အားကုန်အောင်သုံးဆိုတဲ့ပုံစံမျိုးပါ။

6. Battery Health:
Laptop တွေမှာ battery ကျန်းမာရေးအခြေအနေကို စစ်ဆေးနိုင်တဲ့ software တွေပါလေ့ရှိပါတယ်။ Windows မှာဆိုရင် powercfg /batteryreport command ကိုသုံးပြီး စစ်ဆေးနိုင်ပါတယ်။ macOS မှာဆိုရင် System Information ထဲက Power section မှာကြည့်လို့ရပါတယ်။

ဒီလောက်ဆိုရင်တော့ laptop battery တွေအကြောင်းကို ကောင်းကောင်းနားလည်သွားလောက်ပြီထင်ပါတယ်။