မျက်လုံးခြောက်ခြင်း(Dry Eye)အတွက် ကျန်းမာရေးအသိပညာ

မျက်လုံးခြောက်ခြင်းဆိုသည်မှာ မျက်လုံးမှ မျက်ရည်ကို လုံလောက်စွာ မထုတ်လုပ်နိုင်ခြင်း သို့မဟုတ် ထုတ်လုပ်လိုက်သော မျက်ရည်များ၏ အရည်အသွေး မကောင်းမွန်ခြင်းကြောင့် မျက်လုံးမျက်နှာပြင်ကို ချောမွေ့စိုစွတ်အောင် မထိန်းသိမ်းနိုင်သော အခြေအနေတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ယာယီ သို့မဟုတ် နာတာရှည် ကျန်းမာရေးပြဿနာတစ်ခု ဖြစ်နိုင်ပြီး နေထိုင်မှုပုံစံနှင့် အသက်အရွယ်ပေါ်မူတည်၍ အဖြစ်များတတ်သည်။

ဖြစ်ပွားရသည့် အဓိကအကြောင်းအရင်းများ

မျက်လုံးခြောက်ခြင်းကို ဖြစ်စေသော အကြောင်းအရင်းများစွာရှိပြီး ၎င်းတို့ကို အဓိကအားဖြင့် နှစ်မျိုးခွဲခြားနိုင်ပါသည်။

၁။ မျက်ရည်ထုတ်လုပ်မှု နည်းပါးခြင်း (Decreased Tear Production)

အသက်အရွယ်ကြီးရင့်ခြင်း:
အသက် ၅၀ ကျော်လာသည်နှင့်အမျှ မျက်ရည်ထုတ်လုပ်မှုမှာ သဘာဝအတိုင်း လျော့နည်းလာတတ်သည်။

ဆေးဘက်ဆိုင်ရာအခြေအနေများ:
Sjögren's syndrome, လေးဖက်နာ (rheumatoid arthritis), လူပတ်စ် (lupus) ကဲ့သို့သော ကိုယ်ခံအားစနစ်နှင့် ဆက်စပ်သောရောဂါများ၊ သိုင်းရွိုက်ပြဿနာများနှင့် ဗီတာမင် A ချို့တဲ့ခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်ပွားနိုင်သည်။

ဆေးဝါးများသုံးစွဲခြင်း:
အအေးမိခြင်းနှင့် ဓာတ်မတည့်ခြင်းအတွက် သောက်သုံးရသောဆေးများ (antihistamines)၊ သွေးကျဆေးများ၊ စိတ်ကျရောဂါကုသဆေးများနှင့် ဟော်မုန်းဆေးများကဲ့သို့သော ဆေးဝါးများ၏ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးကြောင့် မျက်ရည်နည်းစေနိုင်သည်။
လေဆာမျက်လုံးခွဲစိတ်ခြင်း:
LASIK ကဲ့သို့သော ခွဲစိတ်မှုများ၏ ယာယီဘေးထွက်ဆိုးကျိုးအနေဖြင့်လည်း မျက်လုံးခြောက်တတ်သည်။

၂။ မျက်ရည်အငွေ့ပျံလွယ်ခြင်း (Increased Tear Evaporation)

မျက်ခွံဂလင်းများ ပိတ်ဆို့ခြင်း (Meibomian Gland Dysfunction):
မျက်ခွံအနားသတ်ရှိ အဆီထုတ်ဂလင်းများ ပိတ်ဆို့နေပါက မျက်ရည်ကို အငွေ့မပျံအောင် ကာကွယ်ပေးသည့် အဆီလွှာပါးလွှာပြီး မျက်ရည်များ လျင်မြန်စွာ ခြောက်ကပ်စေသည်။
မျက်တောင်ခတ်နည်းခြင်း:
ကွန်ပျူတာ၊ စမတ်ဖုန်း အချိန်ကြာ အာရုံစိုက်ကြည့်ရှုခြင်း၊ စာဖတ်ခြင်းနှင့် ကားမောင်းခြင်းတို့ ပြုလုပ်သည့်အခါ မျက်တောင်ခတ်သည့်အကြိမ်ရေ နည်းပါးသွားပြီး မျက်လုံးခြောက်စေသည်။

ပတ်ဝန်းကျင်အခြေအနေများ:
လေတိုက်ခြင်း၊ မီးခိုးငွေ့များခြင်း၊ လေအေးပေးစက်အသုံးပြုထားသော အခန်းကဲ့သို့ ခြောက်သွေ့သော ပတ်ဝန်းကျင်တွင် နေထိုင်ခြင်းကြောင့် မျက်ရည်များ အငွေ့ပျံလွယ်သည်။

တွေ့ရှိရတတ်သော လက္ခဏာများ
မျက်လုံးခြောက်နေသူတစ်ဦးတွင် အောက်ပါလက္ခဏာ တစ်ခု သို့မဟုတ် တစ်ခုထက်ပို၍ ခံစားရနိုင်သည်-

-မျက်လုံးထဲတွင် စပ်ဖျဉ်းဖျဉ်းဖြစ်ခြင်း၊ ပူလောင်ခြင်း။
-သဲဝင်နေသကဲ့သို့ ခိုးလိုးခုလုဖြစ်ခြင်း။
-မျက်လုံးနီရဲခြင်း။
-အလင်းရောင်ကို မကြည့်နိုင်ခြင်း (Light sensitivity)။
-မျက်ဝတ်များထွက်ခြင်း သို့မဟုတ် မျက်လုံးအစွန်တွင် ချွဲကျိသော အမျှင်များဖြစ်ပေါ်ခြင်း။
-မျက်ကပ်မှန် (contact lens) တပ်ဆင်ရာတွင် အဆင်မပြေခြင်း။
-ညဘက် ကားမောင်းရခက်ခဲခြင်း။
-အမြင်အာရုံဝေဝါးခြင်း သို့မဟုတ် မျက်စိကျိန်းခြင်း။
-တစ်ခါတစ်ရံတွင် မျက်လုံးခြောက်ခြင်းကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် မျက်ရည်များ အလွန်အကျွံထွက်ခြင်း။

သက်သာစေရန်နှင့် ကာကွယ်ရန် နည်းလမ်းများ

၁။ မိမိဘာသာ ဂရုစိုက်နိုင်သော နည်းလမ်းများ
မျက်ရည်တု (Artificial Tears) အသုံးပြုခြင်း:

ဆရာဝန်ညွှန်ကြားချက်မလိုဘဲ ဝယ်ယူရရှိနိုင်သော မျက်စဉ်းဆေး (lubricating eye drops) များကို ပုံမှန်အသုံးပြုပေးပါ။ ကြာရှည်သုံးစွဲမည်ဆိုပါက တာရှည်ခံဆေး (preservatives) မပါဝင်သော အမျိုးအစားကို ရွေးချယ်သင့်သည်။
ရေနွေးဝတ်ကပ်ခြင်း:

သန့်ရှင်းသောအဝတ်စကို ရေနွေးနွေးတွင်စိမ်ပြီး မျက်လုံးပေါ်တွင် ၅ မိနစ်ခန့် တင်ထားပေးခြင်းဖြင့် မျက်ခွံရှိ အဆီဂလင်းများ ပွင့်စေပြီး မျက်ရည်အငွေ့ပျံခြင်းကို လျော့နည်းစေသည်။
မျက်တောင်ခတ်ဖို့ သတိရပါ:
ကွန်ပျူတာ သို့မဟုတ် ဖုန်းအသုံးပြုနေစဉ် မျက်တောင်ကို မကြာခဏ ခတ်ပေးပါ။ "20-20-20 Rule" ကို ကျင့်သုံးပါ - မိနစ် ၂၀ ကြာတိုင်း ပေ ၂၀ အကွာအဝေးရှိ အရာတစ်ခုကို စက္ကန့် ၂၀ ကြာ ကြည့်ရှုပေးခြင်းဖြင့် မျက်စိအနားပေးပါ။

ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဂရုပြုပါ:
လေအေးပေးစက်၊ ပန်ကာလေကို မျက်လုံးနှင့် တိုက်ရိုက်မထိတွေ့ပါစေနှင့်။ လိုအပ်ပါက အခန်းတွင်း လေထုစိုထိုင်းဆထိန်းစက် (humidifier) ကို အသုံးပြုပါ။ အပြင်ထွက်လျှင် နေကာမျက်မှန် သို့မဟုတ် လေကာမျက်မှန် တပ်ဆင်ပါ။

ရေလုံလောက်စွာသောက်ပါ:
တစ်နေ့တာလုံး ရေလုံလောက်စွာ သောက်သုံးခြင်းဖြင့် ခန္ဓာကိုယ်တွင်း ရေဓာတ်ကို ထိန်းသိမ်းပါ။

Omega-3 Fatty Acids:
ငါးကြီးဆီကဲ့သို့ Omega-3 ကြွယ်ဝသော အစားအစာများ သို့မဟုတ် ဖြည့်စွက်ဆေးများသည် မျက်လုံးခြောက်ခြင်းကို သက်သာစေနိုင်ကြောင်း လေ့လာမှုအချို့က ဆိုပါသည်။

၂။ ဆရာဝန်နှင့် ပြသ၍ ကုသခြင်း

အိမ်တွင်းကုထုံးများဖြင့် မသက်သာပါက မျက်စိအထူးကုဆရာဝန်နှင့် ပြသရန် အရေးကြီးပါသည်။ ဆရာဝန်မှ မျက်လုံးခြောက်ရသည့် အကြောင်းရင်းကို ရှာဖွေပြီး အောက်ပါကုသမှုများကို ညွှန်ကြားနိုင်သည်-

ဆေးညွှန်းလိုအပ်သော မျက်စဉ်းဆေးများ :မျက်ရည်ထုတ်လုပ်မှုကို အားပေးသော (ဥပမာ- Cyclosporine) သို့မဟုတ် ရောင်ရမ်းမှုကို လျော့ကျစေသော မျက်စဉ်းဆေးများ။

မျက်ရည်ပြွန်ပိတ်ခြင်း (Punctal Plugs): မျက်ရည်များ မျက်လုံးထဲမှ စီးဆင်းထွက်သွားသည့် မျက်ရည်ပြွန်ငယ်ကို ဆီလီကွန်ပလပ်ဖြင့် ယာယီ သို့မဟုတ် အမြဲတမ်း ပိတ်ထားခြင်းဖြင့် မျက်ရည်ကို မျက်လုံးထဲတွင် ကြာကြာရှိနေစေသော နည်းလမ်းဖြစ်သည်။

အထူးကုထုံးများ: အဆီဂလင်းများ၏ လုပ်ဆောင်ချက်ကို ကောင်းမွန်စေရန် LipiFlow ကဲ့သို့သော အပူပေးဖိနှိပ်ကုထုံးများ။

အထူးသတိပြုရန်: မျက်လုံးခြောက်ခြင်းသည် နေထိုင်မှုဘဝအရည်အသွေးကို ထိခိုက်စေနိုင်သည့်အပြင် နောက်ဆက်တွဲအနေဖြင့် မျက်ကြည်လွှာရောင်ရမ်းခြင်း၊ ပိုးဝင်ခြင်းများ ဖြစ်ပွားနိုင်သောကြောင့် လက္ခဏာများ မကြာခဏဖြစ်ပွားနေပါက ကျွမ်းကျင်သော ဆရာဝန်နှင့် တိုင်ပင်ဆွေးနွေးပြီး စနစ်တကျ ကုသမှုခံယူရန် အရေးကြီးပါသည်။

#Sai
#kmowledge _for_health